Układ klawiatury - rodzaje, i różnice
Układ klawiatury to temat, który często umyka naszej uwadze, ale ma ogromne znaczenie w codziennym korzystaniu z komputera. To właśnie on decyduje o tym, jak szybko i wygodnie możemy pisać.
Czym jest układ klawiatury?
Układ klawiatury to nic innego jak sposób rozmieszczenia poszczególnych klawiszy na klawiaturze. Może się to wydawać banalne, ale ta konfiguracja ma ogromny wpływ na naszą efektywność pisania. W Polsce najczęściej spotkasz się z układem QWERTY, ale czy wiesz, że w innych krajach używa się zupełnie innych układów? Te różnice wynikają z potrzeb językowych i historycznych uwarunkowań.
Wszystko zaczęło się od maszyn do pisania, gdzie litery początkowo były ułożone alfabetycznie. Szybko okazało się jednak, że to nie jest najefektywniejsze rozwiązanie. Układ jaki znamy dziś powstał w 1867 roku, gdy Christopher Sholes wprowadził układ QWERTY. Jego celem było... zmniejszenie liczby zacięć w maszynach do pisania! Umieszczając często używane pary liter daleko od siebie, Sholes sprawił, że mechanizm maszyny działał płynniej. I tak oto rozwiązanie problemu mechanicznego stało się standardem, który jest używany do dziś.
Układ klawiatury w Polsce
W Polsce najczęściej spotykamy się z układem QWERTY. Nasza rodzima wersja zawiera wszystkie znaki diakrytyczne charakterystyczne dla języka polskiego. Litery takie jak ą, ę, ś czy ć znajdziesz na klawiszach A, E, S i C. W naszym kraju mamy do czynienia z dwoma głównymi układami klawiatury: najpopularniejszym układem polskim programisty oraz standardowym układem polskim (nazywanym też 214). Oba mają swoje zalety i wady, a wybór między nimi często zależy od indywidualnych preferencji i potrzeb użytkownika.
Układ polski programisty czy 214?
Układ 214 jest oficjalnym standardem klawiatury polskiej, zdefiniowanym przez Polską Normę PN-921. Jest on oparty na międzynarodowym układzie QWERTY, ale zawiera dodatkowo polskie znaki diakrytyczne. W tym układzie, znaki takie jak ą, ę, ś czy ć są dostępne bezpośrednio na klawiaturze, co ułatwia pisanie po polsku. W praktyce jest rzadko spotykany w codziennym użytku.
Układ Polski Programisty jest najbardziej powszechny dla większości komputerów i urządzeń sprzedawanych w Polsce. Jest to modyfikacja standardowego układu, stworzona z myślą o osobach często korzystających z symboli używanych w programowaniu. W tym układzie, polskie znaki diakrytyczne są dostępne po wciśnięciu klawisza Alt, natomiast na ich miejscu znajdują się symbole takie jak nawiasy kwadratowe czy klamrowe. To rozwiązanie jest szczególnie cenione przez programistów, którzy mogą szybciej wpisywać kod bez konieczności przełączania się między układami.
Podsumowując, mimo że układ Polski 214 jest oficjalnym standardem, to w praktyce układ Polski Programisty jest zdecydowanie bardziej rozpowszechniony i popularny wśród polskich użytkowników komputerów.
Zobacz również: Najlepsze laptopy do pisania, Klawiatury komputerowe.
Najpopularniejsze układy klawiatury
charakterystycznymi. Warto pamiętać, że wybór układu klawiatury to nie tylko kwestia przyzwyczajenia, ale często również efektywności pisania w danym języku. Dlatego też w różnych krajach przyjęły się różne standardy. Zobaczmy, czym się charakteryzują najpopularniejsze z nich.
Układ QWERTY
Wspomniany już QWERTY to najpowszechniej używany układ na świecie. Jego nazwa pochodzi od pierwszych sześciu liter w górnym rzędzie klawiatury.
Układ QWERTZ
QWERTZ to bliski kuzyn QWERTY, popularny głównie w krajach niemieckojęzycznych, takich jak Niemcy, Austria czy Szwajcaria.
Główne cechy:
- Zamiana miejscami klawiszy Y i Z
- W niemieckiej wersji zawiera dodatkowe klawisze Ä, Ö, Ü i ß
- W Polsce znany jako 'klawiatura maszynistki', gdzie niemieckie znaki diakrytyczne zastąpiono polskimi
Układ AZERTY
AZERTY to układ, który spotkasz głównie w krajach francuskojęzycznych, takich jak Francja czy Belgia.
- A i Q oraz W i Z zamieniają się miejscami w porównaniu do QWERTY
- Litera M znajduje się po prawej stronie L
- Cyfry wpisuje się używając klawisza Shift (standardowy górny rząd zajmują znaki specjalne)
Układ Dvoraka
Układ Dvoraka to alternatywa dla QWERTY, stworzona z myślą o zwiększeniu efektywności pisania. Opracowany w 1936 roku przez Augusta Dvoraka, ten układ umieszcza najczęściej używane litery w centralnej części klawiatury, co ma zmniejszyć zmęczenie rąk podczas długiego pisania. W układzie Dvoraka samogłoski znajdują się po lewej stronie, a najczęściej używane spółgłoski po prawej. To pozwala na szybsze pisanie i mniejsze obciążenie dla dłoni. Mimo ergonomicznych zalet, nie zdobył dużej popularności ze względu na przyzwyczajenia użytkowników do QWERTY, choć nadal ma swoich zwolenników.
Jak zmienić układ klawiatury?
Zmiana układu klawiatury to prosta czynność, którą możesz wykonać na kilka sposobów:
- Skrót klawiszowy: Użyj Ctrl + Shift (uwaga na przypadkowe zmiany!)
- Ustawienia systemowe: Wejdź w opcje języka i klawiatury, gdzie znajdziesz listę dostępnych układów
Uwaga! Ta metoda jest tak prosta, że często zdarza się zmienić układ przypadkowo. Jeśli nagle Twoje 'z' zamieniło się w 'y', prawdopodobnie właśnie to się stało.
Zobacz również: Jak odblokować klawiaturę w laptopie / zablokowana klawiatura
Klawiatura ISO czy ANSI? Standardy układu klawiatury
Przechodząc od układów znaków do fizycznej struktury klawiatury, wkraczamy w świat standardów ISO i ANSI. Te dwa standardy reprezentują kolejny poziom różnorodności w świecie klawiatur. Podczas gdy układy takie jak QWERTY czy AZERTY określają, gdzie znajdują się poszczególne litery i znaki, standardy ISO i ANSI definiują fizyczny kształt i rozmieszczenie kluczowych elementów klawiatury, takich jak klawisz Enter czy lewy Shift.
Klawiatura ISO
Klawiatura ISO to europejski standard, który znajdziesz w większości krajów naszego kontynentu. Co ją wyróżnia?
- Pionowy klawisz Enter w kształcie odwróconej litery 'L' (łatwiejszy dostep do klawisza)
- Krótszy lewy klawisz Shift, tworzący miejsce na dodatkowy klawisz
- Klawisz AltGr, umożliwiający łatwy dostęp do dodatkowych znaków i symboli
Klawiatura ANSI (układ amerykański)
Klawiatura ANSI, choć wywodzi się ze Stanów Zjednoczonych, zyskała sporą popularność także w Europie, w szczególności wśród graczy i programistów.
Cechy charakterystyczne klawiatury ANSI:
- Poziomy klawisz Enter
- Dłuższy lewy klawisz Shift - ułatwia szybkie pisanie wielkich liter oraz korzystanie z różnych skrótów klawiszowych.
- Brak klawisza AltGr
- Mniej klawiszy niż ISO, co może być postrzegane jako wada lub zaleta
Różnice w układach klawiatur na świecie
Poniżej przedstawiamy różnicę w korzystaniu z klawiatury w różnych krajach i układach.
Klawiatura niemiecka
Klawiatura niemiecka (QWERTZ) ma kilka charakterystycznych cech:
- Zamiana miejscami liter Y i Z w porównaniu do QWERTY
- Specjalne klawisze dla znaków Umlaut (ä, ö, ü) oraz ß (ostre s)
- Niektóre znaki specjalne (@, [], {}) dostępne poprzez kombinacje klawiszy
- Układ QWERTZ używany również w Austrii, Szwajcarii i niektórych krajach Europy Środkowej
Klawiatura ukraińska
Klawiatura ukraińska ma swoje unikalne cechy:
- Bazuje na cyrylicy
- Zachowuje układ QWERTY, ale w wersji cyrylickiej (np. 'Q' to 'Й', 'W' to 'Ц')
- Specjalne klawisze dla liter charakterystycznych dla języka ukraińskiego (Ї, Є, Ґ
- Często dwujęzyczna - oprócz liter cyrylickich, ma nadrukowane litery łacińskie
Układ klawiatury Nordic / skandynawski
Układ klawiatury Nordic, znany również jako skandynawski, to fascynujący przykład jak lokalne potrzeby językowe wpływają na design technologii. Ten układ jest powszechnie używany w krajach skandynawskich, takich jak Szwecja, Norwegia, Dania i Finlandia.
Główną cechą wyróżniającą klawiaturę Nordic są dodatkowe znaki diakrytyczne charakterystyczne dla języków skandynawskich. Znajdziesz tu specjalne klawisze dla liter takich jak å, ä, ö (używanych w szwedzkim i fińskim) czy æ, ø (stosowanych w norweskim i duńskim).
Układ klawiatury UK / angielski
Układ UK (angielski) ma kilka charakterystycznych cech:
- Klawisz Enter w kształcie odwróconej litery 'L' (ISO Enter)
- Obecność klawisza '£' (funt szterling) bezpośrednio na klawiaturze
- Symbol '€' (euro) dostępny poprzez kombinację klawiszy
- Niektóre znaki specjalne (@, #) w innych miejscach niż w układzie amerykańskim
- Obecność klawisza AltGr (prawy Alt)
Włoski układ klawiatury
Włoski układ klawiatury charakteryzuje się:
- Możliwość łatwego wprowadzania znaków diakrytycznych (à, è, ì, ò, ù)
- Znakiem @ dostępnym poprzez kombinację AltGr + ò
- Dedykowanym klawiszem dla akcentu ostrego (´)
- Osobnymi klawiszami dla znaków ; i :
Francuski układ klawiatury
Francuski układ klawiatury (AZERTY) ma kilka unikalnych cech:
- Zamiana liter A i Q w porównaniu do QWERTY
- Litera M znajduje się po prawej stronie L
- Cyfry wpisuje się używając klawisza Shift
- Łatwy dostęp do znaków diakrytycznych (é, è, ç, â)
- Klawisz Enter w kształcie odwróconej litery L (jak w układzie ISO
Hiszpański układ klawiatury
Hiszpański układ klawiatury charakteryzuje się:
- Obecnością klawisza 'Ñ' tuż obok prawego klawisza Shift
- Dedykowanym klawiszem dla akcentu ostrego (´)
- Odwrócony wykrzyknik (¡) oraz pytajnik (¿) dostępny poprzez naciśnięcie kombinacji z klawiszem Shift
- Znakami specjalnymi (@, #) dostępnymi poprzez kombinację klawiszy AltGr
- Zachowaniem podstawowej struktury QWERTY
Jak wygląda klawiatura chińska?
Na koniec jako ciekawostkę przedstawiamy układ klawiatury chińskiej. Większość chińskich klawiatur opiera się na standardowym układzie QWERTY.
W przeciwieństwie do alfabetycznych języków zachodnich, chiński opiera się na tysiącach znaków, co stanowi unikalne wyzwanie dla projektantów klawiatur.
Pierwszą rzeczą, którą warto zrozumieć, jest to, że nie istnieje jedna, uniwersalna 'chińska klawiatura'. Zamiast tego, mamy do czynienia z różnymi metodami wprowadzania znaków chińskich, które można podzielić na dwie główne kategorie: metody fonetyczne i metody oparte na kształcie znaków.
Najpopularniejszą metodą jest pinyin, system fonetyczny oparty na alfabecie łacińskim. W tej metodzie użytkownik wpisuje dźwięki słowa używając standardowej klawiatury QWERTY, a następnie wybiera odpowiedni znak z listy sugestii. Na przykład, aby napisać '你好' (nǐ hǎo, co oznacza 'cześć'), użytkownik wpisuje 'nihao', a następnie wybiera odpowiednie znaki z wyświetlonej listy.
Sprawdź popularne kategorie
