Złącza i gniazda komputerowe

Złącza to elektromechaniczne elementy, które umożliwiają powstanie połączenia elektrycznego pomiędzy poszczególnymi częściami obwodu. Złożone są one z wtyku oraz gniazda. Mają różne kształty, zastosowanie, funkcje i właściwości. Dzięki nim możliwe jest podłączanie do komputera urządzeń, takich jak np. drukarki, kamery cyfrowe, myszki, tablety czy klawiatury.

Z roku na rok pojawia się coraz więcej rodzajów złączy. Niektóre z nich muszą pracować w trudnych warunkach, narażone są często na wibracje, wodę, brud, zanieczyszczenia. Dlatego też muszą być odpowiednio skonstruowane. Jakie złącza można najczęściej znaleźć w komputerach? Które z nich pozwalają na podłączenie sprzętu do dysku SSD, a które do monitora?

Złącza USB

Pierwsze złącza USB pojawiły się na rynku już ponad dwadzieścia lat temu. Przez ten czas bardzo ewoluowały, producenci zmieniali ich strukturę, wygląd oraz funkcjonalności. Obecnie można wyróżnić trzy główne rodzaje złącza USB.

• USB-A – bardzo popularny typ złącza, które często stosowane jest w komputerach. Powszechnie się je określa mianem USB (Universal Serial Bus) i przydaje się do podłączania bardzo wielu urządzeń peryferyjnych (czyli dowolnych części komputera, poza procesorem), a także dysków zewnętrznych czy też smartfonów. Obecnie w urządzeniach można spotkać ów interfejs w wariancie 3.0., który wyróżnia się bardzo dużą szybkością w porównaniu do poprzednich wersji. Złącze USB-A dostępne jest również w wersji mini i micro. Jego znakiem rozpoznawczym są niebieskie elementy.
• USB-B – złącze USB o bardziej kwadratowym kształcie, najczęściej pojawia się w skanerach oraz drukarkach. Jest ono również dostępne w wersji 3.0, wówczas posiada niebieskie elementy. USB-B 3.0 jest trochę większe od złącza USB-A. Można je znaleźć w wersji mini i micro, które zostały zaprojektowane z myślą o urządzeniach mobilnych: telefonach oraz tabletach.
• USB-C – to najnowszy interfejs typu USB, który powstał po to, aby uprościć wybór poszczególnych rodzajów złączy. Zaprojektowano je po to, aby mogło ono zastąpić w przyszłości wszystkie inne wtyczki USB. Złącza te wyróżniają się głównie tym, że są symetryczne, dlatego bez problemu można je podpiąć z dowolnej strony. Są one również bardzo wydajne i umożliwiają szybsze przesyłanie prądu. Z roku na rok coraz częściej się je stosuje zamiast kabli łączących monitor z komputerem.

Złącza do wyświetlania obrazu

Jednym z najważniejszych zadań każdego monitora jest wyświetlanie obrazu generowanego przez kartę graficzną. Istnieje wiele rodzajów złączy, które to umożliwiają – można je podzielić na: analogowe, analogowo-cyfrowe oraz cyfrowe.

• HDMI – najpopularniejsze cyfrowe złącze, które odpowiada za przesyłanie wysokiej jakości obrazu i dźwięku. Powszechnie stosuje się je w komputerach, telewizorach oraz konsolach, można też z jego pomocą łączyć różne urządzenia ze sobą. Co więcej, złącze HDMI można znaleźć na płytach głównych oraz w wydajnych kartach graficznych. Istnieje kilka jego wariantów, przy czym najnowsza jest wersja 2.1. Poprawia ona zarówno jakość obrazu, jak i dźwięku. Take złącza można wykorzystywać nawet przy rozdzielczościach 8K. Złącze HDMI występuje również w wersji mini (które wykorzystywane jest w aparatach i kamerach) i micro (dzięki niej można podłączać urządzenia mobilne, np. smartfony).
• DisplayPort – bardzo zaawansowane, cyfrowe złącze, promowane przez firmę Apple. Może ono połączyć komputer m.in. z monitorem, projektorem czy też zestawem kina domowego. Umożliwia ono transmisję na jednej, dwóch lub czterech liniach. DisplayPort zużywa mniej energii niż złącze HDMI, a najnowsza jego wersja 1.4 umożliwia obsługę rozdzielczości 4K. Tak jak i wiele innych złączy, dostępne jest ono w wersji micro i mini.
• DVI – złącze pomiędzy monitorem a kartą graficzną, przesyła ono tylko i wyłącznie sygnał obrazu. Można wyróżnić 3 jego rodzaje: DVI-I (umożliwia przesył danych cyfrowych i analogowych), DVI-D (umożliwia przesył danych cyfrowych) oraz DVI-A (umożliwia przesył danych analogowych). Złącze DVI-I jest kompatybilne zarówno ze starszymi, jak i nowszymi monitorami.
• D-SUB (VGA) – analogowe złącze, które stosowane jest już dziś coraz rzadziej, zastąpiło je nowsze HDMI. Dawniej wykorzystywano je głównie do łączenia starszych laptopów z monitorami, znajduje się ono również w niektórych kartach graficznych. Często można je znaleźć w monitorach poleasingowych, choć czasem spotyka się je również i w nowszych urządzeniach.

Przeczytaj również: DisplayPort czy HDMI?

Gniazda rozszerzeń

Gniazda rozszerzeń (sloty) to – inaczej mówiąc – obszary w obrębie płyty głównej komputera, w których można zamontować m.in. karty rozszerzeń: dźwiękowe, graficzne, sieciowe. Dzięki nim można rozbudować system, bez potrzeby wymieniania płyty głównej.

• Gniazdo procesora – jego zadaniem jest umieszczenie procesora na płycie głównej komputera oraz połączenie z innymi jego elementami. Ma ono zróżnicowane gabaryty i kształty – uzależnione jest to od producenta oraz generacji procesora. Przy zakupie należy sprawdzać zawsze, czy dany procesor jest kompatybilny z konkretnym gniazdem. Można wyróżnić trzy typy takich gniazd: Slot, Socket oraz LGA.
• Sloty pamięci RAM – dzięki nim można zainstalować pamięć operacyjną, zwykle posiadają one zatrzaski. Inne sloty znajdują się w laptopach, a inne – w komputerach stacjonarnych. W pierwszym przypadku wykorzystuje się głównie złącza dla pamięci SO-DIMM, w drugim natomiast – DIMM.
• Sloty PCIe x 16 – szybkie złącza wykorzystywane głównie do kart rozszerzeń, które zastąpiły dawniej popularne sloty AGP. Z ich pomocą instaluje się karty graficzne – pojedynczo lub w kilku sztukach. Wykorzystuje się je czasem również przy kartach dźwiękowych oraz sieciowych.
• Sloty PCIe – szesnastokrotnie wolniejsze złącze od wyżej wymienionego. Wykorzystywane jest przy kartach dźwiękowych, sieciowych, telewizyjnych, a nawet przy określonych dyskach SSD oraz wybranych laptopach, w których występują one w wersji mini.

Przeczytaj również: Jaką kartę graficzną wybrać?

Złącza w dyskach HDD i SSD

Zadaniem złączy w nośnikach danych (czyli dyskach HDD i SSD) jest łączenie ich z komputerem. Najpopularniejszym interfejsem jest tutaj obecnie SATA III.

• Wtyki SATA – ich zadaniem jest łączenie nośników danych. Zastąpiły one popularne wcześniej wtyki ATA, są od nich węższe i bardziej elastyczne – to przyczynia się z kolei do lepszego chłodzenia. Dotychczas na rynku pojawiły się ich trzy generacje, najpopularniejszy jest obecnie interfejs SATA III.
• Złącza M.2 – złącza, które stosuje się do instalacji szybkich dysków SSD – zarówno w komputerach stacjonarnych, jak i laptopach. Jest to możliwe dzięki temu, że są one kompatybilne ze slotami PCIe.
• Sloty PCIe – typ złączy, które opisaliśmy już wyżej, można je podłączać m.in. do wyjątkowo szybkich nośników SSD, które dostępne są obecnie w postaci gniazd rozszerzeń.

Przeczytaj również: Technologia NVMe SSD - co to jest?

Gniazda audio

Aby połączyć sprzęt z zestawami głośnikowymi, wzmacniaczami i odtwarzaczami, również potrzebne są specjalne złącza.

• Jack – złącze, które można spotkać w przypadku większości urządzeń audio, gdzie odpowiada ono za transmisję sygnału analogowego. Wtyczka ta została wynaleziona jeszcze w XIX wieku i wykorzystywano ją wówczas w centralach telefonicznych. Wyróżnia się ze sprawą kształtu bolca, którego poszczególne elementy oddzielone są od siebie stykami – ich liczba różni się w poszczególnych złączach w zależności od zastosowania. Najczęściej występuje ono w wersji mini, gdzie posiada średnicę 3,5 mm.
• Gniazdo optyczne S/PDIF – złącze, które transmituje dźwięk, wykorzystując w tym celu światłowód. Najczęściej spotyka się je w komputerach stacjonarnych. Wyróżnia się tym, że potrafi likwidować problemy związane ze zbyt dużą odległością źródła dźwięku od głośników.

Złącza sieciowe

Wśród interfejsów tego typu na pierwszy plan wysuwają się zdecydowanie złącza RJ, które można podłączyć zarówno do urządzeń sieciowych, jak i telefonicznych.

• RJ-11 – złącze, dzięki któremu można połączyć modem z gniazdem telefonicznym. Dzięki temu można udostępnić internet przy pomocy kablowych łączy telefonicznych. Wykorzystywane jest ono również w faksach, w tym także i tych, które są zlokalizowane w drukarkach.
• RJ-45 – interfejs najczęściej wykorzystywany do połączeń w ramach sieci LAN. Dzięki komunikacji przewodowej można połączyć ze sobą komputery oraz podłączyć je do internetu.