Jak dbać o bezpieczeństwo komputera i danych?
Dane, które znajdują się na komputerze, bywają bardzo cenne. Mogą dotyczyć Twojej pracy, rodziny, dzieci. Aby nie przepadły i nie przedostały się w ręce osób postronnych ani nie uległy też uszkodzeniu, zdecydowanie warto zadbać o odpowiednie zabezpieczenia. W jaki sposób zmaksymalizować bezpieczeństwo swojego sprzętu? I jak się nie dać cyberprzestępcom? Poniżej podajemy garść praktycznych wskazówek.
Bezpieczeństwo danych i komputera można zwiększyć na wiele sposobów. Niektóre z nich zapewne już znasz, inne mogą być dla Ciebie zupełną nowością. Ważne jest jednak to, że wiele zaprezentowanych poniżej metod i narzędzi nie wymaga żadnej dodatkowej opłaty, możesz je wdrożyć całkowicie za darmo. Co więcej, przydadzą się one zarówno użytkownikom prywatnym, jak i właścicielom firm.
Jak zadbać o bezpieczeństwo danych?
1) Zainstaluj oprogramowanie antywirusowe
Wydaje się, że zainstalowanie oprogramowania antywirusowego to podstawa, jednak coraz mniej osób jest nim zainteresowanych. Wynika to z tego, że nie zawsze jest ono skuteczne. Nie znaczy to jednak, że nie warto go instalować – lepiej zabezpieczyć komputer przynajmniej w minimalnym stopniu niż w żadnym.
Oprogramowanie antywirusowe powinno uchronić sprzęt przed klasycznymi wirusami oraz spamem. Oprócz zainstalowania go, warto z niego regularnie korzystać, a konkretnie – co jakiś czas przeskanować poszczególne pliki. Przykładowo, jeżeli nie przypominasz sobie, abyś zainstalował dany program, koniecznie zablokuj jego dostęp do internetu oraz przeskanuj go antywirusem. W sytuacji, gdy on niczego nie wykryje, możesz bez problemów program odblokować.
Jeśli nie chcesz inwestować w płatne programowanie, możesz zainstalować darmowego antywirusa – ważne jednak, aby na bieżąco go aktualizować. Pamiętaj jednak, że płatne programy oferują znacznie więcej funkcji, m.in. firewall (o którym piszemy w osobnym podrozdziale), usługę skanowania linków oraz stron internetowych, zabezpieczenie transakcji bankowych, a do tego – usługę VPN (o której również piszemy niżej). Jeśli jednak z jakiegoś powodu w ogóle nie chcesz instalować antywirusa, skorzystaj przynajmniej z istniejącego już w systemie Windows oprogramowania Windows Defender.
2) Pobieraj pliki jedynie z zaufanych stron
Nie należy pobierać plików z niesprawdzonych źródeł – chodzi tu m.in. o torrenty, warez oraz o strony z nielegalnym oprogramowaniem. Dlaczego? Pomijając kwestie etyczne, zdarza się, że instalując tego typu pliki na komputerze, przy okazji możesz pobrać wirusa. Co więcej, nawet jeżeli zdecydujesz się na ściągnięcie pliku lub programu z legalnego źródła, warto go przeskanować, korzystając właśnie z programu antywirusowego. Zdarza się bowiem, że zainfekowane pliki pojawiają się nawet i tam.
3) Rozważnie instaluj programy
Tu sprawa ma się podobnie jak z pobieraniem plików – nie powinno się instalować programów z niepewnych stron. Ważne również, aby dokładnie czytać treść, która pojawia się w kolejnych krokach instalacji. Często zdarza się, że – instalując jeden program – przy okazji pobieramy drugi, który będzie nam pokazywał męczące reklamy. Zdarza się również, że ściągamy dodatkowe, niepotrzebne wtyczki do przeglądarek. W dużej ilości przypadków nie są to wirusy, ale narzędzia, które przeszkadzają w codziennym użytkowaniu komputera.
4) Rozważnie korzystaj z publicznego Wi-Fi
Jeżeli nie musisz korzystać z publicznego Wi-Fi, a więc w hotelach, centrach handlowych, lotniskach, szpitalach itd., nie rób tego. Z reguły są to sieci niezabezpieczone, które padają łatwym łupem hakerów. Zrezygnuj zwłaszcza z logowania się do konta bankowego i innych stron, w których wymagane jest podanie hasła.
Zdecydowanie staraj się korzystać ze swojego internetu mobilnego, przenośnego routera lub modemu USB. Jeśli jednak musisz skorzystać z publicznego Wi-Fi, polecamy używać VPN (Wirtualną Sieć Prywatną), które zaszyfruje połącznie, zamaskuje Twoją aktywność, ukryje Twoją lokalizację oraz stworzy fałszywy numer IP, a tym samym zapewni Ci o wiele większą prywatność.
Jeśli jednak nie korzystasz z VPN, zwracaj uwagę na to, czy Wi-Fi posiada standard zabezpieczeń przynajmniej na poziomie WPA-2. Sieci, które są zabezpieczone protokołami WEP lub WEP2, są najsłabsze i najbardziej podatne na ataki cyberprzestępców. Jednak są one publiczne i dostępne dla wszystkich, toteż bardzo łatwo jest je złamać – niektórzy robią to zaledwie w kilka minut, przy pomocy bezpłatnych programów. Protokół WPA-2 nie zapewnia również stuprocentowego bezpieczeństwa, jednak jest ono o wiele większe niż w przypadku WEP czy WEP2.
5) Wykonuj aktualizacje na bieżąco
Niektóre systemy i programy, w tym wcześniej wspomniane antywirusy, wymagają częstej aktualizacji, co jest bezpośrednio związane z wdrażaniem ulepszonych zabezpieczeń. Dlatego też warto to robić regularnie – w przeciwnym wypadku może nas nie ochronić nawet dobre oprogramowanie antywirusowe.
Polecamy ustawić w komputerze opcję automatycznych aktualizacji bądź przeprowadzać je samodzielnie co jakiś czas. Istotne jest również to, aby dziś nie korzystać już z przestarzałych systemów operacyjnych, jak np. Windows XP, ponieważ nie instalują się na nim kolejne aktualizacje różnych programów. Przy okazji rozważ również aktualizację do Windows 10 lub 11.
Przeczytaj również: Jak przyspieszyć laptopa?
6) Zadbaj o firewall (zaporę sieciową)
Firewall to zapora sieciowa, która chroni komputer podczas korzystania z internetu. Jej zadaniem jest sprawdzanie, które programy próbują uzyskać dostęp do sieci i blokowanie ich. W ten sposób firewall potrafi rozpoznać próby włamań oraz skutecznie zapobiegać atakom. Zapora czasem sama blokuje niektóre programy, a czasem pyta użytkownika, czy powinna to zrobić.
Do ochrony komputera przydają się również bardziej rozbudowane niż firewalle programy typu Internet Security, które posiadają więcej funkcji. Z drugiej strony, to właśnie jednak firewalle okazują się być lepsze, ponieważ dają dostęp do bardziej zaawansowanych ustawień. Pamiętaj też, że jeżeli zapora sieciowa będzie odpowiednio skonfigurowana, nie będzie spowalniała pracy internetu i komputera, a ochroni Twój system przed większością zagrożeń.
7) Załóż mocne hasło
To prosty, a zarazem skuteczny sposób na zabezpieczenie swoich danych. Hakerzy zwykle kradną dane z tych kont, na których hasła są bardzo proste do złamania. Dlatego też powinny się one składać z małych i dużych liter, cyfr oraz znaków specjalnych (+-,.=_{}[];:”\/?>), a najlepiej, gdy są one pomieszane. Zalecamy również, aby składały się one przynajmniej z 12 znaków. Na szczęście, wiele systemów i portali wymusza teraz od użytkowników tworzenie bardziej skomplikowanych haseł.
Pamiętaj, że jeszcze lepiej jest, gdy to samo hasło nie powtarza się ono na różnych stronach i w rożnych systemach. I nie chodzi tu o to, aby mając w jednym miejscu hasło „kasia”, w kolejnym ustawić coś jak „kasia2” lub „kasia3” – zdolni hakerzy bardzo szybko takie hasla złamią. Pomijaj też słowa, które mogą kojarzyć się bez pośrednio z Twoją osobą, rodziną lub zwierzętami.
Boisz się, że nie zapamiętasz wszystkich swoich haseł? Jeśli tak, możesz zacząć z korzystać z prostego i intuicyjnego Menedżera haseł Google, który je przechowa i zapamięta. Pomóc Ci może również aplikacja KeePass Password Safe, dzięki której masz możliwość stworzenia pliku z bazą danych, która będzie zawierała wszystkie Twoje hasła (ją także również należy zabezpieczyć ją hasłem). Z kolei aplikacja LastPass pomoże Ci bezpiecznie przechować Twoje hasła w chmurze.
Warto zadbać również o wygaszacz ekranu, który zablokuje hasłem ekran np. po 2 minutach braku aktywności – zwłaszcza, jeśli często spędzasz czas w miejscach publicznych lub pracujesz na komputerze w pracy. Hasło warto też zmieniać raz na jakiś czas i zdecydowanie nie powinno się go podawać osobom trzecim. Pamiętaj o zabezpieczeniu nim również swojej sieci Wi-Fi.
8) Nie podpinaj niesprawdzonych pendrive’ów
Może się zdarzyć, że przypadkiem znajdziesz czyjś pendrive. Może to być biurko w firmie, może to być ławka w parku. Fakt faktem, że wiele osób podłącza tego typu znaleziska do komputera, aby sprawdzić, co się na nich znajduje. Jak się jednak okazuje, jest to praktyka stosowana przez cyberprzestępców, którzy w ten sposób mogą przesłać do urządzenia zainfekowane pliki. Jeśli więc nie wiesz, skąd pochodzi dany pendrive, nie podłączaj go do komputera.
9) Weryfikuj e-maile i załączniki
O tej metodzie, stosowanej przez przestępów, mówi się, że jest stara jak świat. Pewnie i Ty słyszałeś wiele historii o fałszywych listach lub e-mailach z banku, ZUS-u, urzędu skarbowego czy też firmy kurierskiej, w których była np. prośba o login i hasło. Niestety, wciąż wiele osób się w takich sytuacjach nabiera. Nie pomaga w tym fakt, że technologia jest obecnie na tyle zaawansowana, aby z łatwością móc taką wiadomość podrobić. Wystarczy, że użytkownik następnie kliknie w link, poda e-mail i hasło, aby złodziej miał go już w garści.
Zwykle podejrzane pliki wysyłane są z e-maili, stanowiących dziwną kombinacje liter. Dlatego tez koniecznie trzeba uważać na podejrzane wiadomości i sprawdzać końcówkę e-maili – pracownicy żadnej instytucji z pewnością nie napiszą do nas z e-maila z końcówką „buziaczek.pl” czy „hgsdh.com”. Ani bank, ani żaden inny urząd nie poprosi Cię również nigdy w e-mailu o login czy hasło. Pamiętaj także, aby nie tylko nie klikać w podane linki, ale również żeby nie pobierać załączników.
Jeśli się już zdarzy, że ściągniesz załącznik w postaci pliku z Worda lub Excela, co stanowczo odradzamy, uważnie czytaj komunikaty, które się przed Tobą pojawią. Jeśli zobaczysz, że wyświetla się przed Tobą hasło w stylu: „Włącz obsługę makr” lub „Wyłącz zabezpieczenia, klikając Opcje” lub „Enable content”, nie rób tego. W ten sposób pozwolisz na uruchomienie skryptu, który może być złośliwy.
10) Nie korzystaj z niebezpiecznych stron
Nie tylko e-maile mogą stanowić zagrożenie, ale również i strony internetowe. Dlatego, wchodząc na konkretną witrynę, sprawdzaj, czy posiada ona zabezpieczenie SSL – zwłaszcza wtedy, gdy zamierzasz podać na niej informacje dotyczące Twojej karty płatniczej lub PESEL. Jak najłatwiej to zrobić? Wystarczy, że spojrzysz na jej adres – certyfikat SSL posiada ta witryna, której adres zaczyna się od „https”. Jeżeli widzisz natomiast, że jej początek to „http” nie podawaj żadnych swoich danych. Nie wchodź również na stronę, jeżeli na ekranie pojawił się komunikat, że jest ona podejrzana.
Jeżeli musisz koniecznie skorzystać z takiej strony, użyj do tego przeglądarki zapewniającej dodatkową ochronę. Takie przeglądarki często są komponentami oprogramowania antywirusowego – przykładem jest tutaj np. Comodo Dragon. Możesz też zastosować wyżej wspomniany VPN, który oferuje np. Opera i o którym pisaliśmy w podrozdziale „Rozważnie korzystaj z publicznego Wi-Fi”.
11) Nie klikaj w podejrzane reklamy
Oprócz tego, że nie powinno się klikać załączników i linków w podejrzanych e-mailach czy też nie korzystać z niezabezpieczonych stron, zalecamy nie interesować się również podejrzanymi reklamami. Niektóre z nich nie wyrządzą wiele szkód dla Twojego komputera, jednak niektóre przekierują cię na zainfekowane witryny lub pliki bądź spowodują zainstalowanie toolbarów, czyli zbędnych pasków narzędziowych z reklamami, które z pewnością nie uprzyjemnią ci korzystania z komputera.
12) Zadbaj o Mobile Device Management
To rozwiązanie przyda się w szczególności właścicielom firm. Mobile Device Management to oprogramowanie, które służy do zdalnego zarządzania urządzeniami mobilnymi pracowników. Ważne jest to, że dają one możliwość ich zabezpieczenia na odległość. Co więcej, oprogramowanie to pozwala zlokalizować sprzęt i zablokować bądź oczyścić jego pamięć w przypadku kradzieży. Umożliwia ono również szyfrowanie danych. Jeżeli Ty i Twoi pracownicy przetrzymują na dysku poufne dane, zdecydowanie warto wykorzystać Mobile Device Management. Do namierzania komputera możesz zastosować m.in. takie programy jak Prey (bezpłatny) oraz LoJack (płatny).
13) Z rozwagą wstawiaj zdjęcia do sieci
Niemal każdy aparat zapisuje wiele informacji przy wykonanym zdjęciu, które dostępne są również na komputerze. Są to tzw. metadane, które mogą powiedzieć przestępcom bardzo wiele na nasz temat. Sporo aparatów ma automatycznie ustawione znakowanie położenia geograficznego autora. Aby wydobyć informacje na temat jego lokalizacji, wystarczy przeanalizować metadane lub skorzystać ze specjalnego serwisu, który automatycznie wskaże jego usytuowanie. Aby mieć większą prywatność, musisz w ustawieniach aparatu zmienić opcje, które mogą wpłynąć na znakowanie zdjęć. Pamiętaj również, że wszystko, co wstawiasz do internetu, zostaje tam – tak naprawdę – na zawsze.
14) Zaszyfruj dysk
Znacznie zwiększysz bezpieczeństwo swojego komputera, szyfrując cały dysk lub wybraną przestrzeń. Dzięki temu, w przypadku kradzieży, złodziej nie będzie miał dostępu do Twoich danych. Jeśli Twój komputer zaatakują hakerzy, również nie będą mogli podejrzeć zawartości Twojego dysku lub dostęp do niego będzie bardzo utrudniony.
Jeśli Twój komputer wyposażony jest w dysk SSD, możesz bez problemu zaszyfrować cały dysk. W przypadku urządzeń z dyskiem HDD warto jednak zaszyfrować jedynie jego część, ponieważ – w przeciwnym razie – może to obniżyć wydajność komputera.
Dysk warto zaszyfrować od razu po zakupie sprzętu – Tobie to w niczym nie przeszkodzi, natomiast przestępcom bardzo utrudni korzystanie z niego. Pamiętaj również, że cała operacja może potrwać kilka godzin, a nawet dni – w zależności od ilości danych, które chcesz zaszyfrować.
Do szyfrowania dysku można wykorzystać dwa narzędzia: BitLocker oraz VeraCrypt. Narzędzie BitLocker dostępne jest np. w systemie operacyjnym Windows Pro 10 i pozwala na szyfrowanie partycji sektor po sektorze. Kolejne narzędzie, VeraCrypt posiada jeszcze więcej możliwości niż BitLocker. Przykładowo, w przeciwieństwie do niego, pozwala stworzyć ukryty system operacyjny obok tego, na którym pracujesz. Warto to zrobić w razie, gdybyś był kiedyś zmuszony do odszyfrowania komputera.
Przeczytaj również: Technologia NVMe SSD - co to jest i dla kogo będzie odpowiednia?
15) Wykorzystaj AppLocker
AppLocker to narzędzie Microsoftu, dzięki któremu można zablokować uruchamianie różnych aplikacji, skryptów, instalatorów – wystarczy nałożyć na nie odpowiednie ograniczenia. Przykładowo, można w ten sposób zablokować włączanie wybrane przeglądarki. W tym momencie narzędzie to dostępne jest jedynie w systemach Windows 10 Enterprise oraz Windows 10 Education. Aby je uruchomić, wejdź w: Zasady Zabezpieczeń Lokalnych -> Zasady Sterowania Aplikacjami -> AppLocker.
16) Wykonuj kopie zapasowe danych
Jeśli zamierzasz podróżować z laptopem, wykonaj kopię bezpieczeństwa, zwaną również „backupem”. Może się zdarzyć, że ktoś ukradnie Ci komputer albo go zgubisz, a dzięki temu uchronisz się przed ewentualną utratą danych.
Kopie zapasowe należy wykonywać jednak nie tylko, gdy często przemieszczasz się z komputerem – utracić dane możesz również w wyniku ataku hakera lub zwykłego zalania kawą. Wielu właścicieli laptopów przekonało się już, jak trudno w takich sytuacjach odzyskać potrzebne pliki. Backup można wykonać np. przy użyciu narzędzi systemu operacyjnego, specjalnego programu, w chmurze lub na dedykowanym do tego serwerze. Dodatkowo, możesz zabezpieczyć niektóre pliki, kopiując je na inne nośniki.
17) Pomyśl o Defense in Depth
To rozwiązanie dedykowane jest głównie firmom. Polega ono na wdrożeniu wielu warstw zabezpieczeń, dzięki czemu można kompleksowo ochronić infrastukturę swojego przedsiębiorstwa. Informatycy powinni przewidzieć tu wszelkie możliwe zagrożenia dla zasobów informatycznych firmy, również ze strony pracowników. Zdaniem National Security Agency, to właśnie Defense in Depth jest najlepszym sposobem ochrony danych firmy przed różnymi atakami oraz nieprzewidzianymi incydentami.
Jak zadbać o bezpieczeństwo komputera?
1) Wykorzystaj gniazdo Kensington
Wiele komputerów posiada gniazdo Kensington, tymczasem użytkownicy często nie wiedzą o jego możliwościach i, generalnie, o jego istnieniu. Jak je rozpoznać? Zwykle jest ono oznaczone ikoną z literką „K” bądź symbolem łańcucha.
Gniazdo Kensington przyda się szczególnie wtedy, gdy podróżujesz lub pracujesz zdalnie poza domem. Wystarczy, że jesteś w kawiarni i na chwilę musisz opuścić stolik. W takiej sytuacji wystarczy, że podłączysz go gniazda laptopa specjalną linkę zabezpieczającą firmy Kensington, znaną też jako „MicroSaver”. Z reguły zabezpieczona jest ona kłódką z kluczem bądź szyfrem. Jeśli opuszczasz komputer tylko na chwilę, to rozwiązanie będzie strzałem w dziesiątkę. Warto je również wykorzystać, jeśli zamierzasz zostawić komputer w domu, z którego wyjeżdżasz na dłuższy czas.
2) Zakrywaj kamerkę w laptopie
W tym momencie niemal każdy laptop wyposażony jest w kamerę. Niestety, przestępcy często wykorzystują ją w celu przejęcia kontroli nad sprzętem. Jeśli nie chcesz pobrudzić obiektywu, co często zdarza się w przypadku zaklejania go taśmą, skorzystaj w praktycznej zaślepki. Takie rozwiązanie zapewni Ci prywatność, a jednocześnie nie pozostawi po sobie śladów kleju. Zaślepkę wystarczy – po prostu – przykleić na obiektywie, aby zaczęła działać. W razie potrzeby, jednym ruchem możesz ją odsłonić, aby odbyć wideokonferencję przez Skype’a lub porozmawiać z rodziną. Małe i funkcjonalne zaślepki dostępne są w ofercie RNEW.
3) Wykorzystaj filtr prywatyzujący
Oprócz zaślepki, możesz dodatkowo zdecydować się na filtr prywatyzujący, określany też mianem „folii prywatyzującej”. To specjalna nakładka na komputer lub telefon, która sprawia, że to co wyświetla się na ekranie, jest widoczne tylko dla Ciebie oraz osób, które patrzą na ekran pod kątem prostym. Osoba zaglądająca Ci przez ramię będzie widziała zatem jedynie czarny kolor na monitorze.
To bardzo przydatny gadżet, który pozwoli Ci zachować pewną prywatność np. podczas korzystania z komputera w kawiarniach, na lotniskach czy też w pociągu. Filtr bardzo łatwo jest zamontować na ekranie i może to zrobić praktycznie każdy. Wystarczy skorzystać z mocujących pasków samoprzylepnych, które są niemal niewidoczne. Ponadto, zdemontować filtr jest równie łatwo. Co więcej, dostępny jest on w wielu rozmiarach, dzięki czemu możesz go idealnie dopasować do wielkości swojego ekranu.
4) Wybierz sprzęt z czytnikiem linii papilarnych
Zadaniem czytnika linii papilarnych jest identyfikacja użytkownika na podstawie bruzd i grzbietów na opuszkach palców. Dzięki temu komputer może rozpoznać właściwą osobę na podstawie odcisku palca. To rozwiązanie okazuje się przydatne zwłaszcza w pracy oraz miejscach publicznych, w których często musisz na chwilę opuścić stolik, a więc np. w kawiarni czy też czytelni. W ten sposób łatwo można zabezpieczyć dostęp do komputera przed innymi osobami. Przy okazji warto zaznaczyć, że poleasingowe laptopy w RNEW bardzo często wyposażone są w tego rodzaju formę ochrony. Zapytaj Obsługę Rnew o laptopy z czytnikiem linii papilarnych.
5) Czytnik kart inteligentnych Smart Card
Czytnik kart inteligentnych Smart Card to alternatywa dla czytnika linii papilarnych. Jeśli nie odpowiada Ci biometryczny sposób weryfikacji lub – po prostu – Twój komputer nie jest w niego wyposażony, czytnik kart Smart Card będzie dobrym rozwiązaniem. W jaki sposób on działa? Wystarczy, że włożysz do niego inteligentną kartę, aby uzyskać dostęp do komputera. Osoby nieupoważnione nie będą mogły dzięki temu też z niego korzystać. Czytnik ten najczęściej jest zlokalizowany po boku obudowy, a sama karta z wyglądu podobna jest do karty płatniczej. Spora część laptopów w RNEW również taki czytnik posiada.
6) Stacja dokująca na kluczyk
Jeśli nie wiesz, czym jest stacja dokująca, przypominamy: to urządzenie, dzięki któremu można podłączyć do komputera wiele innych urządzeń, np. wtedy, gdy sprzęt wyposażony jest w zbyt małą liczbę gniazd. Niektóre modele stacji posiadają dodatkowo wbudowany dysk twardy i można je wykorzystać jako magazyny różnych plików. Aby nie każdy miał do nich dostęp, warto zaopatrzyć się w stację dokującą na klucz – zwłaszcza, gdy korzystasz z niej np. w pracy.
7) Odporna na zachlapania klawiatura
Siedząc przy komputerze często popijamy wodę, kawę lub inne płyny. O zachlapania zatem nietrudno, a stąd już krótka droga do zepsucia sprzętu oraz utraty danych. Dlatego, jeżeli sporo czasu spędzasz przy komputerze i gromadzisz na nim bardzo ważne dane, zwróć uwagę na to, czy posiada on wodoodporną klawiaturę. Jej wzmocniona konstrukcja często wyposażona jest w kanaliki odprowadzające wodę, natomiast elektronika zabezpieczona jest dodatkową folią.
Więcej na temat zalanego laptopa i sposobach na jego uratowanie przeczytasz w naszym artykule: Zalany laptop - jak go uratować?
8) Zabezpieczenia przed czynnikami zewnętrznymi
Coraz więcej producentów oferuje komputery, które są zabezpieczone przed różnego rodzaju czynnikami zewnętrznymi. Przykładem serii, która przechodzi trudne testy wojskowe przed trafieniem na półki sklepów, jest Lenovo ThinkPad. Komputery z tej linii wyróżniają się odpornością na: wilgoć, wstrząsy, niskie i wysokie temperatury, wilgoć, uszkodzenia mechaniczne oraz upadki. W ekstremalnych warunkach, na poligonie wojskowym czy też na budowie sprawdzą się natomiast tzw. laptopy pancerne, określane również mianem „rugged”. Posiadają one wzmocnioną i uszczelnioną obudowę i przechodzą szereg jeszcze trudniejszych testów. Są one dodatkowo odporne na brud, piasek i pył. Laptopy pancerne Getac i Panasonic oraz te serii ThinkPad dostępne są w RNEW.
